Luisteren naar Bach

Steeds verbaas ik me er weer over hoe verschillend piw’s gedetineerden én ons als gv’s benaderen. Op het ene moment is iedereen ontzettend behulpzaam en meewerkend, terwijl het op een ander moment zelfs te veel is om een deur open te doen, want “die heeft vandaag al genoeg aandacht gehad”.

Gelukkig worden medewerkers binnen justitie getraind in een “persoonsgerichte en motiverende bejegening.” Fijn dat er aandacht voor is, want hier en daar kan zeker nog wat verbeterd worden.

Zo wilde ik laatst een mevrouw een korte vraag stellen en vroeg ik de bewaarder of dat kon. Ik vroeg het bewust aan hem en niet aan zijn collega die mij door haar strenge blik en dito imago bij gedetineerden altijd wat afschrikt. Nee, als ik iets nodig heb van een piw’er dan kies ik toch de makkelijke weg. En zoals verwacht liep deze bewaarder die het strenge en pinnige van zijn collega ruimschoots compenseert met goedigheid en vriendelijkheid samen met mij naar de cel.

En warempel, voor hij de deur open deed klopte hij even, een teken van respect, waar niet elke piw’er de tijd voor neemt. Toen de deur open ging zagen we een hoofd door een gordijn steken dat riep “ik zit op de wc”. Hoewel ik me bezwaard voelde dat we deze vrouw hadden gestoord tijdens haar toiletmoment, had de bewaarder daar helemaal geen last van “Oh, maakt niet uit hoor,” zei hij goedmoedig, “hier is de dominee, ze heeft maar een korte vraag.” Gelukkig kon ik hem ertoe bewegen om nog even geduld te hebben tot ze klaar was, dus ging de deur weer dicht en kon mevrouw rustig haar behoefte doen. Een persoonsgerichte benadering is fijn, maar hij kwam toch wel wat té dichtbij.

Nou heb ik ook echt niet altijd de volle aandacht voor elk gesprek: “Ik zou het fijn vinden als we de volgende keer weer echt de tijd hebben voor het gesprek” liet een gedetineerde me laatst weten nadat ik kennelijk zichtbaar gehaast ons gesprek had ´afgeraffeld´. Met aandacht luisteren, écht oog hebben voor de ander, dat gaat niet vanzelf.

Een gedetineerde man die op de arbeid veel verantwoordelijkheden krijgt en leiding geeft aan een grote groep gedetineerden leerde me hierover wat nieuws. In al die jaren van detentie had hij leren luisteren naar Bach. “Als je Bach beheerst, als je de muziek écht van buiten kent, dan beheers je het leven”, vertrouwde hij me toe. “Als ik in mijn vingers knip luistert iedereen, alle mensen op de arbeid. Zij zijn als het ware mijn ’orkest´. Ze hebben respect voor me en geven me waardering.” En dat is niet zomaar gekomen. Bach heeft hem geleerd écht te luisteren en aandacht te hebben, en dat resulteert in oog hebben voor de medemens. Dit krijgt hij vervolgens ook weer terug in waardering en respect van de gedetineerden aan wie hij leiding geeft. Een prachtig samenspel!

Misschien moeten de piw´s en wij als gv’ers in plaats van nóg een training gespreksvaardigheden of ´motiverende benadering van gedetineerden’ ook wat meer luisteren naar Bach, én naar wijze gedetineerden zoals hij.

 Justitiedominee Saskia