Ervaringsverhalen

In de kerkviering aan het begin van de vastentijd hebben we het gehad over wat vasten is. De meeste, wat oudere, mensen weten vast nog wel van vroeger dat ze snoep in een trommeltje bewaarden.

8 vrouwelijke studenten criminologie (Erasmus) ondergingen dinsdagmiddag vanaf 12.30 uur een exposure in de PI van Alphen aan den Rijn. Zij werden begeleid door hun studentenpastores Wietske en Rob en de rk GV pastor.

In die dagen had ik een druk weekend. Ik had me beschikbaar gesteld om te vervangen in een andere inrichting. Ik mailde de hoofdaalmoezenier, zeggende: ‘Ik heb de zondag van dat weekend kerkdienst in PI Vught, dus hoef ik dan maar één keer de dienst voor te bereiden’.

Wim ging met grote regelmaat in hongerstaking. Steeds hield hij het maar een paar dagen vol. “Wim is weer in hongerstaking,” zuchtten zijn verzorgers dan tegen me. En een paar dagen later: “Wim is weer begonnen met eten.”

Vandaag was ik even aan het terugblikken met een man, die alweer bijna een jaar in detentie zit.  We hadden het over hoe hij binnen was gekomen en hoe het nu met hem ging. Er was innerlijk veel veranderd.

Ik sta in de deuropening van zijn cel. Hij gebaart mij binnen te komen met de woorden: ‘dit is nu mijn woning. ‘ Ik ken hem al wat langer en weet dat zijn detentie rust in zijn leven heeft gebracht. Na jarenlang op straat geleefd te hebben, ernstig verslaafd, is hij door het strakke ritme en de verzorging van het gevangenisregime weer wat gaan leven in plaats van overleven.

Een tijdje geleden sprak Susan me aan toen ik haar tegen kwam op de gang. Aan haar buitenkant (lees: de vele littekens op haar armen) kon je zien dat ze een bewogen leven had gehad, waarin veel pijn was geleden. Ik kende haar alleen als bezoeker van de kerkdiensten, maar had haar verder nog nooit gesproken. Tijdens onze korte begroeting

Onlangs preekte ik over het levensverhaal van Mozes. Wat is het toch steeds verrassend hoe de bijbelverhalen in de kontektst van de bajes heel andere gevoelens oproepen dan in de context van het gewone leven buiten.

Taal doet er toe. Het geeft woorden aan wat we denken, hoe we ons voelen, wat we geloven. Het brengt ons mensen nader tot elkaar.

Half zittend-liggend op z’n bed, enigszins leeg voor zich uit kijkend, gordijnen grotendeels dicht, kom ik binnen in een schemerige cel.

Wij zeiden in de adventstijd uit te zien naar de komst van Jezus. In 2024 zou het best kunnen dat er boven de voederbak waar Hij in lag een bord hing: “Wij werken aan uw terugkeer”. Hoe gewenst is Hij vandaag de dag?

Op 1^ste Kerstdag stonden er twee Kerstvieringen in het Stiltecentrum gepland. Nooit gedacht dat het zo mooi zou worden. Het had iets magisch dit jaar.

Vaak sta ik verbaasd over wat mensen allemaal niet hebben meegemaakt. De veerkracht die ze tonen en de overlevingsdrift. Ja, het leven is sterker dan de dood. Hoewel ze vaak op het randje balanceren.

De Alpha in PI Krimpen organiseren was een kwestie van volhouden en hele lange adem. Aan de vrijwilligers lag het niet, die waren er allang klaar voor. Het is vooral uitdaging om het qua rooster en letterlijke ruimte voor elkaar te krijg. En daarbij de goodwill van directie en personeelsleden.

Op zondag, na de twee kerkdiensten, loop ik samen met twee trouwe kerkvrijwilligers het gebruikelijke rondje door het Justitieel Centrum voor Sommatische Zorg, in de volksmond bekend als “het Pen Ziekenhuis”. De deuren gaan één voor één open

We zitten in de advent, de tijd voor Kerst. Een kerstverhaal komt in me op:

Een van de mannen zit bijna een jaar binnen.
Hij kwam heel gefrustreed en boos binnen maar knapte snel op.
Hij heeft aangegeven dat zijn leven zo beroerd is verlopen omdat hij zijn vader zo miste.
Zijn vader overleed toen hij een puber

In het Huis van Bewaring (HvB) in Grave gebeurt iets bijzonders. Op zondag, tijdens de samenkomsten in de gevangeniskerk, komt er een groepje gedetineerden bijeen om muziek te maken voor de kerkgemeenschap van de gevangenis. Het is een komen en gaan van mensen hier,

Ik vang een flard van een gesprek op tussen vier mannen en een vrouw die deelnemen aan de Prison Alpha, een laagdrempelige cursus om het christelijk geloof te leren kennen. Het is een bijzondere samenstelling, deze groep.

Hier heeft zijn vader hem zovaak op gewezen, dat God hem zal redden. Maar hij moest er niets van hebben, kon het niet horen. En nu zegt hij, weet hij, het is Jezus. Vraag me niet hoe het zit, maar zo is het, het is Jezus, hij voor ons en is voor mij gestorven.

Je geeft tegengewicht
met spiegelvragen
reflekteer je mijn zieledans.

Ik voel het zwaar, jij maakt het licht.
Ik zie het donker, jij geeft het zicht.
Jij brengt mijn onbalans
in evenwicht.

Onlangs mocht ik afscheid nemen van één van onze bewoners. Na een detentieperiode van ruwweg één jaar zou hij binnen enkele dagen door de poort van de P.I. (penitentiaire inrichting = gevangenis) de vrijheid opnieuw tegemoet gaan. Wij spraken over hoe het zou gaan en hoe het zou zijn, weer ‘buiten’.

Mees is net binnengekomen in de PI. De gv’er van de PI waar hij vandaan komt, heeft me een mail gestuurd met de vraag of ik hem wil bezoeken. Mijn eerste bezoek aan hem, enkele dagen later, vindt plaats in de iso. Hij heeft brandgesticht in zijn cel.

If only on the streets it would go so well
Two persons locked down in a limited space
Still both of you endure this with grace
Even though you have moments of anger and grief
You manage somehow to limit these to be brief

Het is weer zaterdag en tijd om naar de kerk te gaan. Vanmorgen vroeg heb ik tijdens de lucht wat fitnessoefeningen gedaan om mijn spieren te trainen en lekker rondjes gelopen. Het is alweer een stuk kouder dan vorige week maar gelukkig nog droog. Nu ben ik weer geschoren en gekleed voor de wekelijkse kerkdienst.

Een paar dagen geleden wandelde ik met een bewoner over het terrein. We doen dit vaker. Wandelen is een prettige, ontspannen manier om met elkaar in gesprek te gaan. Je bent bezig, stiltes vallen minder op en je hoeft elkaar niet continue aan te kijken. Ook kun je de omgeving en wat je ziet in het gesprek betrekken. Dieren en planten zijn fijne neutrale onderwerpen om van daaruit de diepte in te gaan.

In mijn kerkelijke gemeente was vroeger een groepje oudere vrouwen die elke week bij elkaar kwamen om te breien of te haken voor mensen in Zuid-Afrika. Dat groepje stopte vanwege ouderdom van de vrouwen, overlijden of omdat men niet meer in staat was om te komen. Ik weet nog dat de impact van het stoppen groot was,

Na jaren als gemeentepredikant gewerkt te hebben, stap ik nu op zondagochtend in plaats van op de fiets, in mijn auto om naar de kerk te gaan, de kerk in de PI. Ik vertrek in alle vroegte, maar voor het bekende radioprogramma ‘Vroege vogels’ gelukkig niet al te vroeg. Onderweg geniet ik van het enthousiasme

Sisters Vocal Group treedt op voor gevangenen

In juni trad het koor Sisters Vocal Group onder leiding van dirigente Rineke de Wit op in een Penitentiaire Inrichting in Nederland. Dit mooie initiatief bracht ons ertoe enkele vragen te stellen aan dirigente Rineke de Wit en koorlid Jeannet.

Uit de Epiloog van:
In de Gevangenis wil je God,
Margreet Sanders
Adveniat 2024

De drenkeling en de druppel

Een tbs-maatregel – waarbij ‘tbs’ staat voor terbeschikkingstelling – is volgens de website van het Openbaar Ministerie: ‘een beveiligingsmaatregel die de rechter kan opleggen om de samenleving te beschermen als iemand een misdrijf heeft gepleegd 

We hadden elkaar al een aantal keer gesproken. John had hierom gevraagd, want hij wilde proberen te geloven. Hij was groot geworden in de handel. Hij managede meerdere lijnen naast elkaar. Geld als water. Hij kon zich alles veroorloven. En toch, hij zat in een proces. En toen kwam het moment.

Vrijdag 17 mei jl. was de voormalig Kapelaan (prot. geestelijk verzorger) van de beruchte Koraal Specht gevangenis (tegenwoordig: Bon Futuro) op Curaçao voor de tweede maal aanwezig bij de gespreksgroep in onze PI. Bij het zien van deze man kun je je bijna niet voorstellen dat hij in een ander leven ook nog eens een meervoudig Nederlands kampioen powerliften is geweest.

‘Jaren geleden kende ik iemand, die uit het Caraïbisch gebied kwam. Hij verkocht een keer aan iemand een kilo bloem als coke. Het kostte een ander zijn leven, want die kreeg de schuld. Maar deze man hield er een flink bedrag aan over. Hij nodigde mij en een ander uit om mee te reizen naar het eiland waar hij vandaan kwam.

Ik loop op de afdeling en één van de gedetineerde mannen daar roept me bij mijn naam. Saskia, heb je straks even tijd voor me? Natuurlijk antwoord ik, maar bemerk toch enige terughoudendheid bij mezelf, deze man spreekt toch met niemand. Waarom wil hij me dan nu ineens spreken? Hoe weet hij mijn naam? Ik vraag het hem.

Naast het feit dat Jezus overwinnaar is over de dood en de zonde, heeft hij onberispelijk gedrag getoond tijdens zijn lijdensweg.

Met Pasen hebben we in de PI Hoogvliet stilgestaan bij zijn gedrag oog in oog met gruwelijke martelingen tot aan zijn dood.

Ik wil mijn gevoelens uiten,
maar hoe dat weet ik niet.

Ik kijk door mijn getraliede ruiten, 
maar niemand die me ziet.

Wat is dit toch moeilijk,
ook al wil ik het zo graag.

Elke dag als ik in mijn cel wakker word, kijk ik naar alle foto’s en kaartjes van mijn familie en dierbaren op
mijn prikbord.
Dat geeft me veel kracht en hoop op een goed leven en om weer te vechten voor een goede toekomst.

Een quote van iemand, di mij uitdaagt om geïnspireerd in het leven te staan en mijn werk te doen. Leiden, of leiderschap, wordt vaak geassocieerd met het leiding geven aan grootse projecten en verantwoordelijke functies. Maar leiden, leiderschap begint met de regie nemen over je eigen leven. Over je eigen gedachten, gevoelens en je eigen keuzes. Groot, maar vooral ook heel klein.

Er zijn van die dagen dat het leven in de PI zich in alle gruwelijkheid openbaart. Gruwelijk in de zin van deceptie, van wanhoop, van uitzichtloosheid, van verdriet, van innerlijke pijn. Vandaag was zo’n dag.

“Katholieken zijn van de ‘dingetjes,’” zei jaren geleden de toenmalige hoofdaalmoezenier. Zo’n gelovig dingetje is een rozenkrans, er wordt mij regelmatig om gevraagd. Het is een typisch katholiek hebbedingetje in de bajes. Meestal zegen ik de rozenkrans bij het geven.

De weken voor kerst staan altijd in het teken stond van de voorbereidingen voor het vieren van kerst in de vrouwen- en mannengevangenis: contact met vrijwilligers die bij de diensten aanwezig zijn, langs meer dan 75 cellen met een persoonlijke kerstwens en wat lekkers voor de mensen die niet naar de diensten mogen

Binnenkort is het Valentijnsdag en dat zal vrijwel niemand ontgaan. Op radio, televisie, internet en natuurlijk in de krant barst het momenteel weer van de Valentijnsdagreclame. De veertiende februari is officieel de dag van de liefde, maar waar komt het feest eigenlijk vandaan?

Zijn pas voor de PI is geldig tot 31-12-2089. Hij is bijna 80 jaar en heeft dus nog even te gaan. Als we op iemand zuinig moeten zijn dan is het wel vrijwilliger Nico.
Vrijwilligers zijn wat mij betreft goud waard. Zeker na corona realiseer ik me nog regelmatig hoeveel rust het geeft dat zij er zijn in de PI.

In de PI waar ik werk is een enthousiaste groep vrijwilligers: kerkvrijwilligers, muziekvrijwilligers, Alphavrijwilligers en niet te vergeten Voorleesvrijwilligers.
U zult denken: voorleesvrijwilligers????? Wat doen die nou weer? Lezen zij voor aan gedetineerden?

‘Wilt u mijn tatoeage zien? Het is een tatoeage van Maria! ‘Ow en ik heb er ook een van Jezus’

Als justitiepastor krijg ik in de gevangenis regelmatig een gedetineerd mens op bezoek met een tatoeage. Soms maar een of twee tatoeages, soms een arm vol en soms zie je door de tatoeages de mens niet meer zoals hij ooit was.

Na afloop van de kerkdienst kuieren de mannen naar de koffie en de koek. Een paar hebben een vraag of willen iets zeggen naar aanleiding van de viering. Bryan vroeg me vóór de kerkdienst al of ik zijn rozenkrans wilde zegenen. Ik antwoordde: “Dat doe ik na afloop.”

De bajeswereld bestaat in beleving vaak uit twee werelden. De wereld van binnen en die van buiten. Maar ook binnen zijn er vaak twee werelden: De wereld van wie er werkt, en de wereld van wie er tijdelijk woont. En waar twee werelden zijn, is er al gauw een wij-en-zij. Wij-zij staan dan gemakkelijk tegenover elkaar.

Die beleving van tegenover elkaar staan is in zekere zin normaal, maar tegelijk heb ik me er altijd tegen verzet.

“HEEEE DOMINEEE, DOOOOOMINEEEE” schalt er over de luchtplaats. Ik loop maar naar Ferry toe.

Ik heb een zwak voor de jonge jongen. Hij heeft al meerdere keren vast gezeten maar doet het nu helemaal anders. Met mensen heeft hij niet zoveel zegt hij ondertussen heeft hij de mooiste ideeën.

‘Zeg het is Ferry.‘

‘Wanneer kunnen we nou eindelijk eens iets geven in de kerk?’

Het kunstwerk van de Finse kunstenaar Satu Prinnen nodigt mensen uit om samen na te denken onder welke lasten je gebukt gaat in het leven. Zowel in het groepsgesprek als in de dienst staan we hierbij stil. Het schilderij toont een man die het gewicht van de lasten van zijn huis, werk, familie op zijn schouders draagt.

Bij kerkdiensten in de Bajes zijn in de regel vrijwilligers aanwezig. Ze komen uit de stad en de omliggende dorpen rond een penitentiaire inrichting. Sommige vrijwilligers doen dit werk al heel lang; twintig tot vijfentwintig jaar is geen uitzondering. Ze hebben justitiepredikanten zien komen en gaan en gedetineerden zien komen en terugkomen. Maar in hun jarenlange betrokkenheid hebben ze zelf iets onsterfelijks.