Ervaring van een gedetineerde

Pasgeleden vroeg ik een gedetineerde die heel trouw de gevangeniskerkdiensten bezoekt om eens voor mensen van buiten op te schrijven wat dat met hem en zijn medegevangenen doet.
Dat indrukwekkende verhaal, in zijn bewoordingen, dat weergeeft wat er in detentie in mensen omgaat geef ik graag door.

Elk weekend worden er in het stiltecentrum van de P.I. Torentijd te Middelburg kerkdiensten gehouden. Om de week wordt de kerkdienst voorbereid en gehouden door of een dominee dan wel een pastoor. De impact die deze diensten hebben op de gedetineerden, die deze diensten bijwonen -elke week komen gedetineerden in grote getallen op deze diensten af- zal ik proberen onder woorden te brengen. Met veel van mijn lotgenoten hier in de P.l. Torentijd heb ik zelf met enige regelmaat gesproken welke impact deze, met veel zorg voorbereide kerkdiensten, op hen heeft.

De dienst begint met o.a. de zin: ‘want God ziet naar ons om’. Dat wordt ook door iedereen zo ervaren. Als kinderen van God zijn wij mensen verre van volmaakt. Als we ons daar van bewust zijn is het ook makkelijker te aanvaarden, dat wij mensen fouten maken, van welke aard dan ook en hoe rampzalig die fouten soms ook hebben doorgewerkt in het leven van anderen. De lezingen drukken ons ook vaak met de neus op de feiten. Met name tijdens de dienst van de dominee vindt er vaak na de schriftlezingen een interactie plaats met de kerkgangers. Uit tal van lezingen blijkt bovendien, dat wij mensen allemaal gevoelig zijn voor verleidingen, wie je ook bent en wat je ook doet. Dat maken deze lezingen ook zo tijdloos. Veel lezingen passen dan ook naadloos in de actualiteit van de dag. En telkens weer worden we door deze lezingen met ons eigen falen geconfronteerd. In feite worden we op een prettige, maar wel degelijk confronterende, wijze geplaats voor de spiegel van ons eigen geweten. Gods barmhartigheid, begrip en vergevingsgezindheid maken weer mensen van ons. We voelen ons dan ook opeens weer even mens in een omgeving, waar in zekere zin onze waardigheid bij voortduring onder druk staat. Het doet mij denken aan een pastoraal medewerkster in een andere gevangenis, die toch wist door te dringen tot een moeilijk benaderbare gedetineerde. Uiteindelijk drong zij tot hem door, toen hij haar uiteindelijk voorhield alleen voor God zijn cel uit te komen. Haar ervaringen over het werken en het omgaan met gedetineerden was laatst te beluisteren op radio NPO 1 (wel heel vroeg op zondagmorgen 05:30 uur!)

Tegen de aandacht, die deze medewerkster uit naam van God voor hem had, bleek ook hij uiteindelijk niet bestand. Het was een ommekeer in zijn leven geworden. Dit verhaal staat niet op zichzelf. Ook soortgelijke reacties heb ik hier gehoord. Niet voor niets eindigt de  dominee (André) altijd zijn dienst met de woorden: ‘Wij zijn hier allemaal als mens gelijk voor God, of je nu gedetineerde, PIW-er, vrijwilliger of dominee bent. In het stiltecentrum lijken deze woorden een medicinaal karakter te hebben. Je ziet het zelfbeeld van de gemiddelde gedetineerde stijgen! Het geeft ons telkens weer het gevoel, dat ook wij als gedetineerden ertoe doen. Bovendien lijkt het wel dat door het bijwonen van de wekelijkse kerkdienst gedetineerden meer tot inzicht komen wat goed en fout is, ook in de context van het door hen zelf gepleegde delict. In feite gaan we als gedetineerden hier elke week door de wasstraat van het geweten. De nazorg, die de pastoraal werkers hier bovendien aan de dag leggen, geven de gemiddelde gedetineerde een houvast. Het maakt van een zinloze tijd, zoals veel gedetineerden hun verblijf hier ervaren, opeens een nuttige tijd. Ze hebben door de wijze waarop de kerkdiensten, die in het teken van het woord van God staan, opeens het licht gezien, zo lijkt het wel. Zelf heb ik mij in mijn leven nog nooit zo nauw verbonden gevoeld met het geloof in God.

Justitiedominee André